آهن:
نیاز به این عنصر از ابتدای خلقت بشر به خوبی درک شده بود. یونانیان باستان اعتقاد داشتند نوشیدن آبی که در آن یک شمشیر قرار دارد به شخص قدرت، شجاعت و نیرو میدهد و خوردن آب حاصل از شمشیر زنگ زده (آهن) باعث رفع کمخونی و گلگونی چهره میشود. این عقاید اولیه و تحقیقاتی که در راستای آن انجام شد خیلی زود در دهه 1750 میلادی منجربه کشف آهن به عنوان یکی از اجزای اصلی خون شد.
آهن یکی از مواد معدنی کم مصرف مهم در تغذیه طیور میباشد.
آهن در ساختمان هموگلوبین نقش دارد. هموگلوبین در انتقال اکسیژن نقش دارد و کمبود آن در جیره غذایی موجب کم خونی شدید همراه با کاهش حجم سلول های فشرده خون می میشود.
آهن نه تنها برای رشد پرها مورد نیاز است بلکه در سیستم های آنزیمی بدن حیوان نیز دخیل است.
آهن در ساختار میوگلوبین در داخل عضلات نیز وجود دارد و فقدان آن میتواند باعث ضعف عضلات شود به دلیل اینکه وظیفه نقل و انتقال اکسیژن و سوخت هوازی در داخل عضلات بر عهده مولکول میوگلوبین است و کمبود آهن می تواند به پدیده ای به نام خستگی عضلانی منجر شود.
کمبود اهن موجب کم خونی شدید همرا با کاهش حجم سلول های فشرده خون (هما توکریت ) می شود .
هنگام کمبود آهن ،نیاز پرنده به آهن برای ساخت گلبول های قرمز بر متابولیسم رنگی شدن پر ارجحیت دارد ، هرچند که هنگام عرضه جیره غنی از آهن ، رشد بعدی پر طبیعی می باشد . چنین استنباط شده است که آهن نه تنها برای پرها قرمز رنگ که حاوی آهن هستند ضروری است ، بلکه ممکن است در سیستم های آنزیمی درگیر در مراحل رنگی شدن پر نیز لازم باشد .
جوجه های نیوهمشایر هنگام کمبود آهن نه تنها رنگ ریزه قرمز حاوی آهن را از دست می دهند ، بلکه رنگ سیاه ملانین نیز که قسمتی از رنگ طبیعی پر در این نژاد است ، از بین می رود .
هنگام تغذیه جیره حاوی آهن به جوجه های دارای کمبود ، پرهای جدید ابتدا دارای نوار سیاه رنگی هستند که پس از آن رنگ قرمز طبیعی رسوب می کن . با ادامه رشد پرها ، رنگریزه سیاه ملانین در الگوی طبیعی خود در کل پرها نوزیع می شود .
هوف و همکاران (1979) نشان دادند که وجود 4 تا 8 میکروگرم اکراتوکسیبن در هر گرم جیره موجب کمبود آهن می شود که با کم خونی هیپوکرومیک میکروسیستیک مشخص می شود .
آفلاتوکسین نیز جذب آهن را کاهش میدهد . استفاده از مقادیر بالای نمک های آهن در جیره می تواند موجب تشکیل فسفات آهن نامحلول در دستگاه گوارش شود . که منجر به کاهش جذب آهن و متعاقب آن بروز ریکتز می گردد . فسفات آهن نامحلول یک سوسپانسیون کلوئیدی تشکیل می دهد که ممکن است ویتامین ها و سایر عناصر معدنی کم مصرف را جذب کند . چنین حالتی فقط در صورت استفاده از حداقل 10برابر مقدار طبیعی عارض می شود .
نمک های دو ظرفیتی آهن لازم است به جیره غذایی دام و طیور افزوده شود. همانند مس مهم ترین ناخاصی آن، آهن فلزی است که قابلیت استفاده بسیار پایینی دارد. کربنات آهن دو ظرفیتی و سولفات آهن نسبت به بقیه منابع آهن مقبول تر هستند.
عوامل موثر در جذب آهن
جذب آهن به واسطه ترکیبات اسیدی یا ویتامینc تشدید میشود.
طور کلی اسیدیفایرها میتوانند باعث بهبود جذب آهن شوند.
همچنین سیستئین گلوتاتیون و سایر ترکیبات احیا کننده می توانند باعث تسهیل جذب آهن از دستگاه گوارش شوند.
تحقیق و بررسی:
واحد تحقیق و توسعه شرکت ماکیان مکمل کیمیا